دیپلماسی فعال و چالش‌های جهانی در جنگ علیه قاچاق مواد مخدر
فرانسه با افزایش نفوذ شبکه‌های قاچاق مواد مخدر در اروپا، تصمیم گرفته است نقش فعال‌تری در آمریکای لاتین ایفا کند؛ جایی که منشأ اصلی بسیاری از مسیرهای قاچاق به اروپا قرار دارد. هدف از این اقدام، تقویت همکاری‌های دیپلماتیک و اطلاعاتی با کشورهای منطقه، شناسایی شبکه‌های تولید و انتقال، و کنترل ریشه‌های بحران پیش از رسیدن آن به مرزهای فرانسه است. این سیاست تازه بیانگر تغییر نگاه پاریس از «مبارزه داخلی» به «مقابله فراسرزمینی» با پدیده‌ای است که امنیت، سیاست و اقتصاد کشور را به هم گره زده است.
فرانسه سال‌هاست با پیامدهای اجتماعی و امنیتی قاچاق مواد مخدر روبه‌رو است. افزایش ورود کوکائین و مشتقات آن از مسیرهای غرب آفریقا و دریای کارائیب به بنادر فرانسه، موجب شده است دولت سیاستی فعال‌تر در سطح بین‌المللی در پیش گیرد. در همین راستا، پاریس اخیراً تصمیم گرفته است شبکهٔ سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های خود در آمریکای لاتین را به محور همکاری‌های ضدقاچاق تبدیل کند تا ارتباط مستقیم‌تری میان دستگاه دیپلماسی، پلیس و نهادهای اطلاعاتی ایجاد شود.
ریشهٔ این تصمیم را باید در تغییر الگوی قاچاق جست‌وجو کرد. در سال‌های گذشته، مسیرهای سنتی انتقال مواد از آمریکای جنوبی به اروپا با مسیرهای فرعی جدید جایگزین شده‌اند. قاچاقچیان از مناطق کم‌نظارت در گویان، برزیل، اکوادور و کشورهای حوزهٔ کارائیب برای عبور مواد استفاده می‌کنند و بخشی از این محموله‌ها به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم وارد فرانسه می‌شود. از سوی دیگر، افزایش تقاضا در شهرهای بزرگ اروپایی از جمله پاریس، مارسی و لیون، موجب شده که بازار مصرف نیز رونق گیرد و سود حاصل از قاچاق، شبکه‌ها را پیچیده‌تر و سازمان‌یافته‌تر کند.
دیپلماسی فعال فرانسه در آمریکای لاتین به‌نوعی واکنش پیشگیرانه به این روند است. پاریس تلاش دارد همکاری‌های امنیتی با دولت‌های منطقه را تقویت کند، اطلاعات مربوط به مسیرهای قاچاق را به‌اشتراک بگذارد و هم‌زمان، ظرفیت‌های محلی برای مقابله با تولید و حمل مواد را افزایش دهد. این رویکرد نشان‌دهندهٔ درکی تازه از پیوند میان سیاست خارجی و امنیت داخلی است: تهدیدهایی مانند مواد مخدر دیگر در مرزها متوقف نمی‌شوند، بلکه در زنجیره‌ای جهانی حرکت می‌کنند که هر حلقه آن به حلقه دیگر وابسته است.
با این حال، اجرای چنین سیاستی با چالش‌های جدی روبه‌رو است. همکاری مؤثر با دولت‌های آمریکای لاتین به دلیل اختلافات سیاسی، سطح بالای فساد، ضعف نهادهای قضایی و گاه نفوذ مستقیم کارتل‌ها در ساختار اداری، کار ساده‌ای نیست. از سوی دیگر، حساسیت تاریخی کشورهای منطقه نسبت به مداخلات خارجی، باعث می‌شود فرانسه در طراحی همکاری‌ها با احتیاط عمل کند تا تصویر «قدرت مداخله‌گر» از خود نسازد.
از منظر داخلی نیز سیاست جدید پرسش‌هایی برمی‌انگیزد. منتقدان می‌پرسند که آیا تمرکز بر خارج از مرزها بدون اصلاح ساختارهای داخلی، واقعاً می‌تواند نتیجه‌بخش باشد؟ بسیاری از تحلیل‌گران بر این باورند که در کنار دیپلماسی خارجی، فرانسه باید به مسئلهٔ تقاضای داخلی و اصلاح نظام عدالت کیفری در حوزهٔ مواد مخدر نیز بپردازد. بدون کاهش مصرف و مقابله با شبکه‌های توزیع شهری، هر میزان فشار بر مسیرهای تولید و انتقال در بیرون از کشور تأثیر محدودی خواهد داشت.
با وجود این تردیدها، راهبرد جدید فرانسه نشان‌دهندهٔ تغییری جدی در نگاه امنیتی و بین‌المللی این کشور است. تمرکز بر همکاری‌های منطقه‌ای، افزایش تبادل اطلاعات و گسترش نقش سفارتخانه‌ها به‌عنوان بازیگران امنیتی، گامی است که اگر با شفافیت و مشارکت واقعی دولت‌های محلی همراه شود، می‌تواند نتایج ملموسی در کاهش جریان قاچاق به اروپا داشته باشد.
فرانسه اکنون در حال آزمودن مدلی تازه از «دیپلماسی امنیتی» است؛ مدلی که دیپلمات را نه صرفاً نماینده سیاسی، بلکه بخشی از شبکه مقابله جهانی با جرایم سازمان‌یافته می‌بیند. موفقیت یا ناکامی این سیاست در سال‌های آینده، تا حد زیادی تعیین خواهد کرد که آیا پاریس می‌تواند از یک بازیگر مصرف‌کننده به بازیگری راهبردی در مدیریت بحران جهانی مواد مخدر تبدیل شود یا خیر.
