خیابان، آخرین ایستگاه زندگی برای صدها بیخانمان در فرانسه
افزایش چشمگیر مرگومیر در میان بیخانمانهای فرانسه، زنگ خطر تازهای برای جامعه و دولت به صدا درآورده است. بر اساس آمار جدید، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۹۰۰ نفر در خیابانها جان باختهاند؛ رقمی بیسابقه که هم از گسترش فقر و بیخانمانی و هم از ضعف ساختارهای حمایتی خبر میدهد.
افزایش چشمگیر مرگومیر در میان بیخانمانها، تصویری نگرانکننده از شکاف اجتماعی و ضعف حمایتهای عمومی در فرانسه ترسیم میکند. طبق گزارش انجمن «مرگ بیخانمانها در خیابان»، همه شاخصها درباره وضعیت افراد بدون سرپناه در حالت هشدار قرار دارد و نیاز فوری به اقدام جمعی احساس میشود.
بر اساس آمار منتشرشده از سوی این انجمن، بیش از ۹۰۰ نفر از بیخانمانها، از نوزادانی چندروزه تا سالمندانی بیش از نود ساله، در طول یک سال گذشته جان خود را از دست دادهاند. این رقم بالاترین میزان ثبتشده از زمان آغاز سرشماری در سال ۲۰۱۲ است و نشان میدهد که بحران بیخانمانی در فرانسه ابعاد تازهای یافته است. افزایش این آمار نهتنها به رشد جمعیت بیخانمانها مربوط است، بلکه حاصل گزارشدهی گستردهتر انجمنهای خیریه و نهادهای مدنی نیز هست.
میانگین سنی مرگ افراد بیخانمان حدود ۴۷ سال اعلام شده که نسبت به جمعیت عمومی، ۳۲ سال کمتر است. این اختلاف، نمادی از آسیبپذیری شدید کسانی است که به حاشیه رانده شدهاند و بهسختی به خدمات درمانی، مسکن یا حمایت اجتماعی دسترسی دارند. بخش عمده قربانیان را مردان تشکیل میدهند، اما سهم زنان در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است؛ روندی که نشان از زنانهتر شدن فقر و بیخانمانی دارد.
در میان قربانیان، مواردی از مرگ کودکان نیز دیده میشود؛ کودکانی که برخی از آنها نوزادانی بودند که تنها چند روز از تولدشان گذشته بود. افزایش شمار خانوادههایی که ناچار به زندگی در خیابان شدهاند، عامل اصلی این پدیده دانسته میشود. در سوی دیگر، سالمندانی نیز هستند که پس از از دست دادن خانه یا اخراج از محل زندگی خود، برای نخستین بار با تجربه زندگی در خیابان روبهرو شدهاند.
بخش زیادی از مرگومیرها علت مشخصی ندارد، اما در میان موارد شناساییشده، میزان بالایی از خشونت، غرقشدگی، خودکشی یا حمله مشاهده میشود. این آمار نشان میدهد که خیابان برای بسیاری از این افراد نه پناهگاه، بلکه محیطی پرخطر و بیدفاع است.
انجمنهای مدنی و گروههای حامی بیخانمانها با انتشار این گزارش خواستار اصلاح فوری سیاستهای عمومی و تضمین حق دسترسی به مسکن مناسب برای همگان شدهاند. آنها تأکید میکنند که در برابر چنین فاجعهای، بیعملی دیگر پذیرفتنی نیست. شکایتهایی نیز از سوی برخی از این نهادها علیه دولت به دلیل «سهلانگاری در اجرای تعهدات اجتماعی» مطرح شده است. در ارزیابیهای رسمی نیز بارها آمده که سیاستهای دولتی در زمینه سرپناه و حمایت از بیخانمانها کارایی لازم را ندارد.
با وجود وعدههای گذشته مبنی بر پایان دادن به خوابیدن انسانها در خیابان، هنوز هزاران نفر در گوشه و کنار شهرهای فرانسه بدون سقفی بالای سر زندگی میکنند. آمار دقیق این جمعیت مشخص نیست، اما برآوردها از صدها هزار نفر سخن میگویند. این وضعیت، یادآور بحرانی است که نه تنها به سیاست اجتماعی، بلکه به وجدان جمعی جامعه گره خورده است؛ بحرانی که اگرچه در خیابانها دیده میشود، اما ریشههای آن در بیعدالتی و نابرابری عمیقتری نهفته است.
