اروپایی‌ها در تلاش برای اثرگذاری در حاشیه‌ی مذاکرات صلح اوکراین
نشست آلاسکا میان ترامپ و پوتین، نگرانی اروپا از واگذاری سرزمین‌های اوکراین و تلاش اتحادیه‌ی اروپا برای حفظ جبهه‌ی واحد غربی را برجسته کرد.
با نزدیک شدن به نشست مهم ۱۵ اوت در آلاسکا میان دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، بار دیگر پارادوکسی قدیمی درباره‌ی نقش اروپا آشکار شده است. اتحادیه‌ی اروپا که اجرای هر توافق احتمالی صلح در اوکراین بدون حضور و نقش‌آفرینی آن غیرممکن به نظر می‌رسد، اکنون بیشتر در جایگاه تماشاگر قرار گرفته و در پی تحولات پرسرعت و گاه غیرقابل پیش‌بینی دولت آمریکا حرکت می‌کند.
در همین راستا، وزرای امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا روز دوشنبه ۱۱ اوت نشست اضطراری مجازی برگزار کردند تا مواضع مشترک خود را پیش از دیدار آلاسکا هماهنگ کنند. در این میان، جزئیات نشست آلاسکا همچنان نامشخص است؛ از قالب مذاکرات و حضور احتمالی دیگر طرف‌ها گرفته تا محتوای پیشنهادی توافق.
پس از سفر اخیر «استیو ویتکاف»، نماینده‌ی ویژه آمریکا، به مسکو و ابراز آمادگی محدود پوتین برای مذاکره، «جی. دی. ونس» معاون رئیس‌جمهور آمریکا در ۹ اوت به بریتانیا رفت و با وزیر خارجه این کشور «دیوید لامی» دیدار کرد. در این نشست که «آندری یرماک» رئیس دفتر زلنسکی و دیپلمات‌های ارشد چند کشور اروپایی نیز حاضر بودند، ایده‌ی برگزاری یک کنفرانس ویدیویی میان ترامپ، زلنسکی و رهبران اروپایی پیش از نشست آلاسکا مطرح شد. هرچند کاخ سفید هنوز آن را تأیید نکرده است، بریتانیا با استفاده از روابط ویژه‌اش با واشنگتن تلاش دارد چنین هماهنگی‌ای را شکل دهد.
برای پاریس، برلین و لندن، از زمان بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ژانویه، اولویت اصلی حفظ جبهه‌ی واحد غربی در قبال جنگ اوکراین بوده است. اما رویکرد آمریکا متفاوت است. بر اساس اظهارات یک دیپلمات اروپایی، ترامپ معتقد است تنها یک دیدار مستقیم با پوتین می‌تواند نشان دهد آیا روسیه به توافقی واقعی بر سر مبادله‌ی اراضی – هرچند با جزئیات مبهم – تن خواهد داد یا همچنان در پی تضعیف موجودیت اوکراین است.
واشنگتن به توانایی خود در فشار بر مسکو اطمینان دارد. نمونه آن اعمال ناگهانی تعرفه‌های سنگین بر هند به دلیل خرید نفت روسیه است که به‌زعم کاخ سفید پیامی هشدارآمیز برای کرملین محسوب می‌شود. در صورت شکست مذاکرات، آمریکا آماده‌ی اعمال تحریم‌هایی دیگر علیه روسیه است.
با این حال، در اروپا نگرانی عمده بر سر این است که ترامپ ممکن است زلنسکی را وادار به چشم‌پوشی از بخشی از خاک اوکراین کند. سناریویی که احتمالاً با پذیرش شروط حداکثری روسیه درباره‌ی خلع سلاح اوکراین یا حتی کنار رفتن زلنسکی همراه باشد. هرچند پوتین تاکنون این شرط را مستقیماً مطرح نکرده است، خطر سیاسی چنین معامله‌ای برای اروپا بالا ارزیابی می‌شود.
اتحادیه‌ی اروپا بارها تأکید کرده که هیچ مبادله‌ی سرزمینی نباید پیش‌شرط آتش‌بس باشد؛ چرا که پیشنهاد مسکو نوعی «تبادل یک‌طرفه» است. در بیانیه‌ی مشترکی که رهبران فرانسه، آلمان، ایتالیا، فنلاند و لهستان به همراه « اورزولا فون در لاین» رئیس کمیسیون اروپا امضا کردند، خط مقدم کنونی به‌عنوان نقطه‌ی شروع مذاکرات معرفی شد و بر لزوم فشار بر روسیه برای توقف جنگ تأکید گردید. این بیانیه یادآور می‌شود که «مرزهای بین‌المللی نباید با زور تغییر کند».
طبق قانون اساسی اوکراین، هیچ رئیس‌جمهوری حق ندارد بدون برگزاری همه‌پرسی بخشی از خاک کشور را واگذار کند. در میدان نبرد نیز، پیشروی‌های روسیه محدود و پرهزینه بوده، اما منابع اوکراین به‌شدت محدود است. یک توافق صلح واقعی مستلزم پذیرش واقعیت‌های موجود بدون رسمیت‌بخشی حقوقی به تجزیه است.
اروپایی‌ها بر این باورند که هر توافقی باید استقلال کامل اوکراین در توان دفاعی و دریافت کمک‌های نظامی از کشورهای ثالث را تضمین کند. از دید آنان، محدودیت بر این ظرفیت‌ها به معنای تضعیف حاکمیت ملی و باز گذاشتن راه برای فشارهای آینده‌ی روسیه خواهد بود.
به‌رغم تلاش‌های دیپلماتیک، فضای حاکم بر مذاکرات نشان می‌دهد که نقش اصلی همچنان در دست آمریکا است و اتحادیه‌ی اروپا با وجود ظرفیت‌های اقتصادی و سیاسی خود، بیشتر در جایگاه واکنش‌گر باقی مانده است. نشست آلاسکا ممکن است نقطه‌ی عطفی باشد که یا راهی به سوی توافقی شکننده باز کند، یا شکاف میان رویکرد آمریکا و اروپا را عمیق‌تر سازد.
