فرانسه، آلمان و بریتانیا؛ تلاش برای امنیت اروپای بدون آمریکا
سه قدرت بزرگ اروپایی با نادیده گرفتن وابستگی به آمریکا، معماری امنیتی جدیدی برای دوران پساآمریکا در اروپا طراحی می‌کنند.
در حالی که حمایت ایالات متحده از اروپا پس از بازگشت ترامپ رنگ می‌بازد، سه قدرت بزرگ اروپایی – فرانسه، آلمان و بریتانیا – در حال طراحی نظم امنیتی و دیپلماتیک جدیدی هستند که بدون تکیه بر آمریکا نیز بتواند از امنیت و منافع اروپا دفاع کند.
طی ماه‌های اخیر، تحولات نگران‌کننده‌ای در روابط فراآتلانتیک رخ داده است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بار دیگر از تعهدات واشنگتن نسبت به ناتو فاصله گرفته و تلویحاً ماده‌ی ۵ این پیمان را، که ضامن دفاع جمعی است، زیر سؤال برده است. از همین رو، سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا با کنار گذاشتن اختلافات گذشته، به سمت ایجاد ائتلافی جدید حرکت کرده‌اند.
در گامی بی‌سابقه، کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، و فریدریش مرتس، صدراعظم جدید آلمان، «پیمان کنزینگتون» را امضا کردند؛ معاهده‌ای دوجانبه که همکاری‌های دفاعی، اقتصادی و راهبردی را میان این دو کشور تعمیق می‌بخشد. پیش از آن، استارمر و امانوئل مکرون نیز بر سر هماهنگی هسته‌ای و دفاعی به توافق رسیده بودند. سه رهبر اروپایی همچنین در سفری نمادین با قطار به اوکراین رفتند تا همبستگی خود را با کی‌یف در برابر حمله‌ی روسیه نشان دهند.
این اتحاد در قالب «مثلث اروپا» – متشکل از فرانسه، آلمان و بریتانیا – گرچه در درون نهادهایی چون ناتو و گروه هفت تعریف می‌شود، اما ماهیتی متفاوت دارد. سه کشور، که دیگر نمی‌خواهند امنیت خود را تماماً به آمریکا بسپارند، به دنبال ایجاد یک ساختار مکمل، سریع‌العمل و مستقل از نهادهای فرسوده و کندبین مانند ناتو هستند. هدف آن‌ها طراحی مکانیسمی است برای مواجهه‌ي فوری با بحران‌های امنیتی، به‌ویژه در برابر روسیه‌ای که روزبه‌روز تهاجمی‌تر می‌شود.
در همین راستا، یک مرکز فرماندهی مشترک برای حمایت از اوکراین قرار است در پاریس راه‌اندازی شود. حتی برنامه‌ریزی‌هایی نیز برای ایجاد یک نیروی حافظ صلح اروپایی به رهبری این سه کشور در جریان است. اتحادیه‌ی اروپا نیز به موازات این تحرکات، بسته‌های تحریمی جدیدی علیه روسیه وضع کرده است.
با وجود آن‌که رهبران این سه کشور تأکید می‌کنند هدف‌شان جایگزینی ناتو نیست، اما تحلیل‌گران معتقدند این ساختار جدید در واقع نوعی «طرح اضطراری» برای دوران پساآمریکا در اروپا است.
صدراعظم آلمان، که با وعده‌ی تقویت جایگاه جهانی کشورش به قدرت رسیده، اکنون مصمم است بودجه‌ی دفاعی آلمان را به ۵ درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دهد؛ رقمی بی‌سابقه در تاریخ پس از جنگ جهانی دوم. این چرخش بزرگ نه‌تنها نشان‌دهنده‌ی جدی بودن تحولات است، بلکه سایر رهبران اروپایی، از جمله مکرون، را نیز به افزایش بودجه‌ی نظامی ترغیب کرده است.
از منظر بریتانیا، این همکاری‌ها فرصتی برای ترمیم روابط آسیب‌دیده‌ی پس از برگزیت است. درعین‌حال، تلاش‌های استارمر برای نزدیکی به مکرون و مرتس، راهی برای تثبیت نقش لندن در معماری امنیتی اروپا محسوب می‌شود.
هر سه رهبر اروپایی سعی کرده‌اند با حفظ ارتباط با ترامپ، نقش فعال خود را در دفاع اروپایی برجسته کرده و به آمریکا نشان دهند که اروپا باری بر دوش واشنگتن نیست. اما هم‌زمان، آن‌ها به‌روشنی در حال آماده‌سازی زیرساخت‌هایی هستند که در صورت عقب‌نشینی کامل آمریکا، بتوانند بدون آن نیز دوام بیاورند.
کارشناسان اما نگران‌اند که این تحولات در نهایت موجب تضعیف نقش ایالات متحده در اروپا شود. میان کارشناسان همچنین این ذهنیت در حال شکل گرفتن است که اگر ایالات متحده متحدانش را پس بزند، آن‌ها به‌دنبال شرکای جدید خواهند رفت.
اکنون، اروپا خود را در آستانه‌ی نظم امنیتی جدیدی می‌بیند؛ نظمی که در آن، فرانسه، آلمان و بریتانیا ستون‌های اصلی دفاع از قاره‌ی سبز خواهند بود – چه با آمریکا، چه بی‌آن.
