نشان افتخار در برابر محکومیت: جدال بر سر لژیون دونور نیکلا سارکوزی
چهار ماه پس از محکومیت قطعی نیکلا سارکوزی به سه سال زندان (که یک سال آن قطعی و با نظارت الکترونیکی اجرا می‌شود) به اتهام فساد و سوءاستفاده از نفوذ، حالا بحث داغ دیگری پیرامون او در فضای سیاسی و حقوقی فرانسه جریان دارد: آیا باید نشان لژیون دونور را از رئیس‌جمهور پیشین پس گرفت یا خیر؟
این موضوع حساس، نه‌تنها در میان سیاستمداران، بلکه در بین نهادهای رسمی کشور نیز محل بحث شده است. نشان لژیون دونور، که در سال ۱۸۰۲ توسط ناپلئون بناپارت تأسیس شد، بالاترین نشان افتخار ملی فرانسه است و از گیرندگان آن انتظار می‌رود که همواره الگوی اخلاقی و رفتاری جامعه باشند. بر اساس قانون این نشان، افرادی که به بیش از یک سال زندان بدون تعلیق محکوم می‌شوند، می‌توانند از این نشان محروم شوند.
نیکلا سارکوزی که در سال ۲۰۰۵ به‌عنوان شوالیه‌ی لژیون دونور توسط ژاک شیراک برگزیده شد و در سال ۲۰۰۷ با رسیدن به ریاست‌جمهوری، به بالاترین درجه‌ی آن یعنی «صلیب بزرگ» ارتقا یافت، اکنون با خطر از دست دادن این نشان افتخار مواجه است. ژنرال فرانسوا لوکوانتر، صدراعظم فعلی این نهاد، در یک کنفرانس خبری کم‌سابقه در ۴ مارس اعلام کرد که «بازپس‌گیری این نشان در این مورد خاص، امری بدیهی و بدون ابهام حقوقی است» و روند انضباطی رسمی نیز در این زمینه آغاز شده است.
با این حال، سارکوزی و وکیلش، پاتریس اسپینوزی، سعی دارند با تمایز میان «شخص» و «نهاد ریاست‌جمهوری»، از سلب این عنوان جلوگیری کنند. به باور آن‌ها، این عنوان نه به خاطر شایستگی‌های فردی سارکوزی، بلکه صرفاً به دلیل تصدی مقام ریاست‌جمهوری به او اعطا شده است و حذف آن می‌تواند به جایگاه ریاست‌جمهوری در جمهوری فرانسه آسیب بزند. اسپینوزی در واقع، خواستار تفکیک بین مقام رئیس‌جمهور و شخصیت حقیقی اوست.
در مقابل، منتقدانی چون ژولین بایو، وکیل و نماینده‌ی سابق حزب سبزها، استدلال وکیل سارکوزی را «تلاش برای تبرئه و تحمیل نوعی مصونیت غیرقابل‌قبول» توصیف کرده و تأکید دارد که اگر رئیس‌جمهور در دوره‌ی مسئولیت خود از مصونیت برخوردار بوده، این موضوع نباید پس از پایان دوران ریاست نیز ادامه یابد. به گفته‌ی او، اجازه دادن به فردی محکوم برای حفظ چنین نشان افتخاری، توهینی است به نهاد ریاست‌جمهوری و هزاران نفری که در طول دویست سال گذشته با شایستگی واقعی این نشان را دریافت کرده‌اند.
این مناقشه، رنگ و بوی تاریخی نیز به خود گرفته است. در صورت سلب عنوان لژیون دونور از سارکوزی، او نخستین رئیس‌جمهور فرانسه پس از فیلیپ پتن خواهد بود که این سرنوشت را تجربه می‌کند. پتن که در جنگ جهانی اول قهرمان نبرد وردن بود و در سال ۱۹۱۷ عنوان صلیب بزرگ را دریافت کرد، در سال ۱۹۴۵ به دلیل همکاری با آلمان نازی و خیانت، از تمامی افتخارات ملی خلع شد. با این حال، وکیل سارکوزی این مقایسه را «توهین‌آمیز و از اساس بی‌ربط» می‌داند، چرا که نشان افتخار پتن نظامی بود، نه سیاسی.
در این میان، تصمیم نهایی بر عهده‌ی امانوئل مکرون است که در جایگاه «رئیس بزرگ» نشان لژیون دونور قرار دارد. انتخاب او به‌ویژه از آن جهت پیچیده‌تر شده که در سال‌های گذشته روابط نزدیکی با سارکوزی برقرار کرده است. از سوی دیگر، مکرون که در ابتدای دوران ریاست‌جمهوری‌اش وعده داده بود ارزش این نشان را احیا کند، در سال ۲۰۱۸ آن را از بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، پس گرفت. با این حال، در ماجرای ژرار دوپاردیو، بازیگر مشهور فرانسوی که با اتهام تجاوز و آزار جنسی مواجه بود، مکرون اعلام کرد که لژیون دونور جای «قضاوت اخلاقی» نیست.
اما این پایان ماجرا برای سارکوزی نیست. در ۲۵ سپتامبر، دادگاه در پرونده‌ی جنجالی دیگر او مربوط به اتهام دریافت کمک مالی غیرقانونی از لیبی برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۰۷، رأی خود را صادر خواهد کرد. هرگونه محکومیت جدید، حتی در مرحله‌ی بدوی، می‌تواند جایگاه اخلاقی و اجتماعی او را بیش‌ازپیش زیر سؤال ببرد.
