سالمندان در خیابان: تلاش برای اسکان سالمندان بی‌خانمان در فرانسه
افزایش سالمندان بی‌خانمان در فرانسه، نیاز به سکونت‌گاه‌های مناسب، همکاری بین بخشی و رفع موانع اداری را ضروری کرده است.
با افزایش چشمگیر تعداد سالمندان بی‌خانمان در فرانسه، به‌ویژه پس از همه‌گیری کرونا، مسئله‌ی اسکان این قشر آسیب‌پذیر به یکی از چالش‌های جدی نهادهای اجتماعی بدل شده است. به گزارش لوموند و به گفته‌ی مسئولان پروژه‌ی «انترفس» در مؤسسه‌ی ساموسوسیال (Samusocial) پاریس، تعداد افراد بالای ۶۰ سال در مراکز اضطراری روزبه‌روز بیشتر می‌شود؛ سالمندانی که دیگر توان زیستن در خیابان را ندارند اما اغلب، راهی نیز به سوی اقامتگاه‌های مناسب نمی‌یابند.
این اقامتگاه‌ها، که بین مدل خانه‌ی سالمندان و خانه‌های اجتماعی قرار دارند، برای افرادی طراحی شده‌اند که هنوز بخشی از استقلال خود را حفظ کرده‌اند. با این حال، فرآیند انتقال سالمندان بی‌خانمان به چنین مکان‌هایی با موانع متعددی روبه‌رو است: از بروکراسی پیچیده گرفته تا نبود ظرفیت مناسب در بسیاری از مؤسسات.
طبق آمار اتحادیه‌ی ملی مؤسسات غیردولتی اجتماعی و بهداشتی (Uniopss)، بین ۳۰ تا ۴۰ هزار فرد بالای ۶۰ سال در سراسر فرانسه در مراکز اضطراری به سر می‌برند. این مراکز نه تنها از نظر فیزیکی برای نگهداری سالمندان طراحی نشده است، بلکه کارکنان آن‌ها نیز آموزش لازم برای ارائه‌ی مراقبت‌های خاص دوران سالمندی، مانند کمک در استحمام یا مدیریت داروها را ندیده‌اند.
مشکل دیگر، شکاف میان دو بخش مجزای نظام خدمات اجتماعی فرانسه است: یکی مربوط به حمایت‌های فوری از بی‌خانمان‌ها و دیگری مربوط به خدمات سالمندی. این دو حوزه نه تنها همکاری محدودی دارند، بلکه اغلب شناخت درستی از نیازها و امکانات یکدیگر نیز ندارند.
در این میان، پروژه‌هایی مانند «خانه‌ی یرسن» در پاریس که از سوی انجمن «برادران کوچک فقرا» اداره می‌شود، تجربه‌ای موفق و الهام‌بخش است. این مرکز، ترکیبی از اقامتگاه دائمی، خانه سالمندان غیردولتی و واحدهای پشتیبانی‌شده است که ده‌ها نفر را در قالب آپارتمان‌های مستقل می‌پذیرد. فضای عمومی گرم و صمیمی، حضور داوطلبان، برنامه‌های روزانه و کافه‌ی محلی، این خانه را به محلی برای زیستن، نه صرفاً اقامت، بدل کرده است.
به گفته‌ی مدیر خانه یرسن، گیل گاردیولا، مقیاس کوچک این مراکز امکان ایجاد ارتباط انسانی عمیق‌تری را فراهم می‌کند و باعث می‌شود ساکنان با یکدیگر و کارکنان رابطه‌ای گرم و حمایتی برقرار کنند. دستیاران اجتماعی در این خانه، نه‌فقط خدمات روزمره، بلکه حس مشارکت و ارزشمندی را نیز برای ساکنان به ارمغان می‌آورند.
با این حال، این دستاوردها شامل حال همه نمی‌شود. تنها سالمندانی که تابعیت یا اقامت قانونی دارند، می‌توانند از کمک‌هزینه‌های اجتماعی و خدمات دولتی بهره‌مند شوند. آن دسته از افراد مسن که بدون مدارک اقامت در فرانسه زندگی می‌کنند، عملاً از تمام این خدمات محروم‌اند و در حاشیه‌ی نظام حمایت اجتماعی رها شده‌اند.
در نهایت، کارشناسان معتقدند که تنها راه مقابله با این بحران، تسهیل ارتباط میان بخش‌های مختلف خدمات اجتماعی، توسعه‌ی سکونت‌گاه‌های مناسب سالمندان، و به رسمیت شناختن وضعیت خاص سالمندان بی‌خانمان است. پیشنهادهایی چون توسعه‌ی اقامتگاه‌های فراگیر، پشتیبانی از ساخت خانه‌های اجتماعی سازگار با کاهش توانایی جسمی، و کاهش موانع اداری، می‌توانند حتی در چارچوب بودجه‌ای محدود، گام‌هایی مؤثر در راستای کرامت انسانی باشد.
