تهدیدهای تروریستی تکفیری: چالش‌های جدید امنیتی برای اروپا و فرانسه

تهدیدات تروریستی که از نقاط مختلف جهان به ویژه از مناطقی چون افغانستان، سوریه، ساحل آفریقا و سومالی به سمت اروپا و به ویژه فرانسه روانه می‌شود، همچنان یکی از چالش‌های جدی امنیتی است. گزارشی از سازمان ملل متحد که در نیمه‌ی دوم سال ۲۰۲۴ منتشر شد، تأکید دارد که گروه‌های تروریستی و سلفی همچنان تهدیدی جدی برای این قاره به شمار می‌رود، به‌ویژه گروه داعش در خراسان (EIK) که به‌عنوان بزرگ‌ترین تهدید تروریستی خارجی برای اروپا شناخته می‌شود.

گروه داعش خراسان، شاخه‌ای از داعش که در افغانستان فعال است، با استفاده از تبلیغات گسترده‌ی آنلاین و شبکه‌های لجستیک پیشرفته، تهدیدات زیادی برای کشورهای اروپایی ایجاد کرده است. این گروه علاوه بر این تهدیدات، از حمایت‌های مالی و لجستیک از سوی شبکه‌های مختلف در آسیای مرکزی و قفقاز برخوردار است. گزارش‌های اخیر سازمان ملل تأکید دارد که در حالی‌که طالبان سعی کرده‌ برای مقابله با این تهدیدات اقداماتی انجام دهد، اما این اقدامات بسیار ناکارآمد بوده است.

از دیگر تهدیدات این گروه، می‌توان به اقدامات اخیر پلیس اروپا در مقابله با اعضای گروه‌های وابسته به داعش اشاره کرد که در کشورهایی مانند اتریش، بلژیک و آلمان فعالیت می‌کردند. در این کشورها، تعدادی از اعضای چچنی و تاجیک‌تبار داعش که در حال برنامه‌ریزی حملات تروریستی بودند، دستگیر شدند. فرانسه نیز در همین راستا به‌طور مستقیم درگیر این تهدیدات است و تعداد زیادی از حملات ناکام در سال ۲۰۲۴ با ارتباط مستقیم با داعش خراسان گزارش شده است.

یکی از نکات نگران‌کننده در مورد تهدیدات تروریستی، پدیده‌ی «جوانگرایی» در میان تروریست‌های تکفیری است. سازمان ملل گزارش داده است که در سال‌های اخیر، سن افرادی که به رادیکالیزه شدن و پیوستن به گروه‌های تروریستی تمایل دارند، به طور معناداری کاهش یافته است. این پدیده در مناطقی مانند آسیای جنوب شرقی، جایی که افکار تکفیری در بستر اینترنت به خصوص در میان جوانان افزایش یافته است، دیده می‌شود. در اروپا نیز، جوانانی که به گروه‌های تروریستی مانند داعش پیوسته‌اند، اغلب به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق پلتفرم‌های پیام‌رسان رمزگذاری‌شده با این سازمان‌ها ارتباط داشته‌اند.

در کنار تهدیدات مربوط به داعش خراسان، سوریه همچنان یکی از بسترهای اصلی فعالیت‌های تروریستی است. اگرچه داعش در سوریه در اکثر مناطق عقب‌نشینی کرده، اما همچنان در مناطق بیابانی این کشور به برنامه‌ریزی عملیات خارجی می‌پردازد. سوریه نیز به عنوان مرکز بسیاری از گروه‌های تکفیری همچون جبهه‌النصره و گروه‌های مرتبط با القاعده، از جمله بسترهایی است که اروپا و فرانسه به آنها توجه ‌می‌کنند.

در ساحل آفریقا، گروه‌های تروریستی مانند داعش و القاعده همچنان در حال پیشروی هستند. این گروه‌ها نه‌تنها در ساحل، بلکه در سراسر شمال آفریقا نیز به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند و از آنجا که شرایط سیاسی و امنیتی در این مناطق بحرانی است، تهدیدات آنها به مدام در حال نزدیک‌تر شدن به اروپاست. در برخی گزارش‌ها آمده است که این گروه‌ها در حال گسترش به سمت جنوب و به سوی کشورهای حاشیه خلیج گینه هستند، که این امر خطرات جدیدی برای کشورهای اروپایی به وجود می‌آورد.

یکی دیگر از منابع عمده‌ی تهدیدات تروریستی برای اروپا، سومالی است. در این کشور، گروه داعش به رهبری عبدالقادر مؤمن، که پیشتر در سوئد و بریتانیا زندگی کرده است، فعالیت می‌کند. این گروه به‌ویژه از لحاظ مالی و تأثیرگذاری در مناطق مختلف آفریقا، توانسته است به قدرت قابل توجهی دست یابد. سومالی همچنین میزبان گروه‌های افراطی دیگر مانند الشباب است که به طور مستقیم با القاعده ارتباط دارد. باوجود شرایط سخت اقتصادی و اجتماعی در این کشور، جذب نیرو به صفوف این گروه‌ها همچنان ادامه دارد و برخی از این نیروها قصد دارند به اروپا و به‌ویژه فرانسه نفوذ کنند.

در حالی‌که تهدیدات داعش و سایر گروه‌های جهادی در سومالی و ساحل آفریقا در حال گسترش است، شمال آفریقا به‌ویژه مراکش نیز از دیگر مراکز تروریستی به شمار می‌رود. گزارش‌ها نشان می‌دهد که بیش از ۱۳۰ شهروند مراکشی از سال ۲۰۲۲ تاکنون در عملیات‌های تکفیری در سومالی و ساحل آفریقا شرکت کرده‌اند. این گروه‌ها حتی در حال تلاش برای گسترش فعالیت‌های خود به کشورهای دیگر از جمله اسپانیا و فرانسه هستند.

تهدیدات تروریستی که از این مناطق به سمت اروپا و فرانسه می‌آید، همچنان جدی است و نشان‌دهنده‌ی این است که خطرات ناشی از فعالیت‌های گروه‌های تکفیری در حال گسترش است. این تهدیدات نه تنها از طریق حملات تروریستی، بلکه از طریق فرایندهای شست‌وشوی مغزی و آموزش‌های رادیکال به جوانان، تبلیغات آنلاین، و شبکه‌های لجستیک پیچیده در سراسر جهان به اروپا منتقل می‌شود. این پدیده‌ها نیازمند پاسخ‌های امنیتی هماهنگ و جدی از سوی کشورهای اروپایی است.