ژان کاستکس، سیاستمداری در مواجهه با چالش‌های شرکت دولتی راه‌آهن فرانسه (SNCF)

روز جمعه ۲۶ سپتامبر، ژان کاستکس، مدیرعامل کنونی سازمان خودگردان حمل‌ونقل پاریس (RATP) و نخست‌وزیر پیشین فرانسه، در کارگاه‌های لا ویلت پاریس حاضر شد تا نخستین قطار خط ۱۰ متروی پاریس را که از ۱۶ اکتبر به بهره‌برداری می‌رسد، مشاهده کند. چند ساعت پس از این مراسم، کاخ الیزه رسماً اعلام کرد که کاستکس به عنوان جانشین ژان-پی‌یر فراندو به ریاست شرکت دولتی راه‌آهن فرانسه (SNCF) منصوب شده است. این انتصاب تحقق یکی از آرزوهای شخصی کاستکس به شمار می‌رود، آرزویی که او از سال ۲۰۱۹، زمانی که هنوز چهره‌ای ناشناخته بود، برای تصدی ریاست شرکت دولتی راه‌آهن فرانسه دنبال می‌کرد.

تجربه‌ی کاستکس در مدیریت سازمان خودگردان حمل‌ونقل پاریس (RATP) و سابقه‌ی طولانی‌اش در مذاکرات اجتماعی، از دوران ریاست‌جمهوری سارکوزی، نقطه‌ی قوتی برای او محسوب می‌شود. او رهبری یک نهاد اجتماعی و پرقدرت با اتحادیه‌های قدرتمند را تجربه کرده و اکنون قرار است شرکت دولتی راه‌آهن فرانسه (SNCF) را در دوره‌ای حساس هدایت کند، دوره‌ای که از زمان اصلاحات ۲۰۱۸ این شرکت با چالش‌های اجتماعی و ساختاری مواجه بوده است.

انتخاب کاستکس، نشانه‌ای از توجه دولت به جنبه‌های اجتماعی شرکت‌ها است. فراندو در بهار ۲۰۲۴ پس از توافقی درباره‌ی پایان دوران کاری کارکنان که به نظر دولت تلاش برای دور زدن اصلاحات بازنشستگی بود، کنار گذاشته شد. با این حال، وظایف او تا زمان برگزاری المپیک پاریس به مدت هجده ماه تمدید شد. کاستکس به طور رسمی اعلام کرده بود که «نامزد نیست»، اما به عنوان خادم دولت، هر جا نیاز باشد، عمل خواهد کرد. شخصیت محبوب او در دوران کووید-۱۹، دانش عمیقش از راه‌آهن و تجربه‌ی اجرایی در سازمان خودگردان حمل‌ونقل پاریس (RATP)، او را گزینه‌ای طبیعی برای هدایت شرکت دولتی راه‌آهن فرانسه (SNCF) ساخته است.

یکی از نکات مهم این انتصاب، رعایت قوانین شفافیت است. کاخ الیزه با درنظر گرفتن فاصله سه ساله‌ای که مرجع عالی شفافیت زندگی عمومی (HATVP) برای جلوگیری از تضاد منافع تعیین کرده، زمان‌بندی انتصاب را به دقت مدیریت کرد. علاوه بر این، انتصاب کاستکس نیازمند تأیید کمیسیون‌های توسعه‌ی پایدار در مجلس و سنای فرانسه است.

چالش‌های اصلی پیش روی کاستکس شامل رقابت با سازمان خودگردان حمل‌ونقل پاریس (RATP) در مناقصه‌ها و مدیریت نارضایتی اتحادیه‌هاست. به عنوان مثال، در مناقصه TER منطقه‌ی کان، سازمان خودگردان حمل‌ونقل پاریس (RATP) برنده شد و شرکت دولتی راه‌آهن فرانسه (SNCF) که اکنون کاستکس رهبری آن را بر عهده دارد، بازنده شد. کاستکس اعلام کرده که در سه سال آینده از دخالت در تمامی مناقصه‌های میان دو شرکت خودداری خواهد کرد. روند رقابت و واگذاری خطوط منطقه‌ای تا ۲۰۳۳، موضوعی است که کاستکس باید مدیریت کند، زیرا هر تصمیمی بر انتقال کارکنان و واکنش اتحادیه‌ها تأثیر می‌گذارد.

موضوع مهم دیگر، تأمین مالی بازسازی شبکه ریلی است. فراندو موفق شده بود بر ضرورت اختصاص ۱.۵ میلیارد یورو اضافی از سال ۲۰۲۸ برای جلوگیری از فرسودگی شبکه تأکید کند. این موضوع به دلیل فقدان دولت، هنوز در قانون‌گذاری نهایی نشده است و کاستکس باید برای ادامه‌ی این مسیر با سیاست‌مداران تعامل کند و این پروژه‌ها را پیگیری کند.

به طور خلاصه، ژان کاستکس با ترکیبی از تجربه‌ی اجرایی، دانش تخصصی و مهارت‌های مذاکره‌ی اجتماعی، قرار است رهبری شرکت دولتی راه‌آهن فرانسه (SNCF) را در دوره‌ای پرچالش بر عهده گیرد. او باید بین رقابت‌های تجاری، نارضایتی‌های اجتماعی و ضرورت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ریلی تعادل برقرار کند، تا راه‌آهن دولتی فرانسه را در مسیر توسعه و بازسازی هدایت کند.