نبرد جهانی با تغییرات اقلیمی در سازمان ملل؛ جدال با انکار ترامپ
نشست اقلیمی سازمان ملل نشان داد با وجود مخالفت‌ها و انکار ترامپ، کشورها بر ضرورت اقدام فوری برای مهار بحران آب‌وهوایی تأکید دارند.
نشست ویژه‌ی سازمان ملل در نیویورک نشان داد که علی‌رغم کارشکنی‌های سیاسی و شکاف‌های بین‌المللی، موضوع تغییرات اقلیمی همچنان در صدر نگرانی بسیاری از دولت‌ها قرار دارد. در حالی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تغییرات اقلیمی را در همان تریبون «بزرگ‌ترین کلاهبرداری علیه جهان» توصیف کرد، بیش از ۱۰۰ کشور بر ضرورت ادامه‌ی مبارزه برای حفظ زمین تأکید کردند.
رهبران حاضر هشدار دادند که بحران اقلیمی دیگر یک «گزینه سیاسی» یا موضوع بحث دانشگاهی نیست، بلکه مسئله‌ای حیاتی برای بقا، امنیت و شکوفایی اقتصادی ملت‌هاست. رئیس‌جمهور برزیل، لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا، یادآور شد: «هیچ دیواری قادر به متوقف کردن سیل‌ها و خشکسالی‌ها نخواهد بود.» امانوئل مکرون نیز در واکنش به انکار ترامپ تصریح کرد که تصمیم‌گیری‌ها باید بر مبنای علم باشد نه عقیده.
بسیاری از دولت‌ها تعهد خود را نسبت به توافق پاریس یادآور شدند؛ توافقی که هدف آن محدودسازی گرمایش زمین به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد است، هرچند برخی دانشمندان این هدف را دست‌نیافتنی می‌دانند. آن‌ها همچنین از مزایای گذار انرژی و لزوم توسعه‌ی انرژی‌های تجدیدپذیر سخن گفتند؛ موضوعی که ترامپ آن را «شوخی» خوانده بود.
بر اساس توافق پاریس، کشورها موظفند هر پنج سال یک‌بار طرح‌های جدیدی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ارائه دهند. در این اجلاس، بیش از ۱۰۰ کشور وعده دادند طرح‌های تازه خود را پیش از برگزاری نشست COP30 در برزیل منتشر کنند. آمارهای سازمان ملل نشان می‌دهد این کشورها در مجموع مسئول ۶۶ درصد از انتشار گازهای آلاینده هستند.
مهم‌ترین تعهد از سوی چین ارائه شد. شی جین‌پینگ اعلام کرد که کشورش تا سال ۲۰۳۵ انتشار کربن را بین ۷ تا ۱۰ درصد کاهش خواهد داد. این نخستین بار است که پکن به‌طور دقیق هدف کمی در این زمینه تعیین می‌کند. اتحادیه‌ی اروپا نیز وعده داد در آستانه‌ی COP30 تعهد جدید خود را ارائه کند، هرچند همچنان با اختلافات داخلی میان اعضا روبه‌روست. اورزولا فن در لاین تأکید کرد اروپا قصد دارد انتشار آلاینده‌ها را تا ۷۲ درصد نسبت به سال ۱۹۹۰ کاهش دهد.
با وجود این، بسیاری از فعالان محیط زیست هشدار دادند که طرح‌های جدید هنوز برای جلوگیری از گرمایش بیش از ۲ درجه کافی نیست. در واقع، روند کنونی زمین را به سمت افزایش دمای ۳.۱ درجه تا پایان قرن سوق می‌دهد. یکی از ضعف‌های اصلی برنامه‌های اقلیمی، بی‌توجهی به کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی است. کشورهایی که همچنان به زغال‌سنگ وابسته‌اند، کمتر از نیمی برنامه مشخصی برای کنار گذاشتن آن دارند و تقریباً هیچ کشوری هدف کمی برای کاهش تولید نفت و گاز تعیین نکرده است.
این شکاف‌ها خود را در نشست سازمان ملل نیز نشان داد. برخی کشورها مانند جزایر کوچک اقیانوسی خواستار افزودن موضوع گذار از سوخت‌های فسیلی به دستور کار COP30 شدند. اما کشورهایی همچون چین، هند و عربستان سعودی با چنین بحثی مخالفت کردند.
از سوی دیگر، مسئله‌ی تأمین مالی همچنان گره اصلی پیشبرد سیاست‌های اقلیمی است. کشورهای در حال توسعه بارها یادآوری کردند که جهان صنعتی، به عنوان «آلاینده‌ی تاریخی»، مسئولیت ویژه‌ای دارد. کشورهای شمالی در COP29 تنها متعهد شدند سالانه ۳۰۰ میلیارد دلار برای کمک به کشورهای فقیرتر تخصیص دهند؛ رقمی که به اعتقاد کارشناسان بسیار کمتر از نیاز واقعی است. اکنون در آستانه‌ی COP30، بحث بر سر افزایش این رقم به ۱۳۰۰ میلیارد دلار در سال ادامه دارد.
همچنین، کشورهای جنوب هشدار دادند که بر اساس نظر اخیر دیوان بین‌المللی دادگستری، بی‌عملی در برابر بحران اقلیمی نه تنها غیراخلاقی بلکه غیرقانونی است. نخست‌وزیر تووالو تأکید کرد: «عدم اقدام، جنایتی علیه بشریت است.»
بدین ترتیب، هرچند نشست سازمان ملل نشان داد که اراده‌ی جهانی برای مقابله با بحران اقلیمی هنوز زنده است، اما شکاف‌های عمیق سیاسی، مالی و راهبردی مانع از شکل‌گیری راه‌حلی جامع شده است. مسیر رسیدن به توافق در بلم برزیل سخت خواهد بود، اما بیش از هر چیز نشان خواهد داد که کدام دولت‌ها آماده‌ی عبور از شعار به عمل هستند.
