مکرون در برابر شایعات علیه همسرش
امانوئل مکرون با پیگیری قضایی شایعات علیه همسرش، مقابله با اخبار جعلی را ضرورتی شخصی و سیاسی برای دموکراسی می‌داند.
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، بار دیگر به شکلی کم‌سابقه و صریح به شایعاتی پرداخت که طی سال‌های اخیر زندگی شخصی و به‌ویژه همسرش، بریژیت مکرون، را هدف قرار داده است. در گفت‌وگویی با مجله پاری‌مچ در ۱۹ اوت، مکرون علاوه بر تحلیل مسائل کلان سیاست خارجی – از جمله مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین تحت حمایت ایالات متحده – و همچنین روابط خود با نخست‌وزیر فرانسوا بایرو، به مسئله‌ای کاملاً خصوصی و در عین حال سیاسی پرداخت: شایعاتی که از سال ۲۰۱۷ در شبکه‌های اجتماعی درباره‌ی هویت جنسیتی همسرش گسترش یافته است.
این شایعه مدعی است که بانوی اول فرانسه «در اصل مرد بوده» و با هویت برادر خود، ژان-میشل ترونیو، زندگی می‌کند. این ادعا که از همان ابتدا بی‌اساس و جعلی بود، به‌تدریج به یکی از مهم‌ترین ابزارهای کارزارهای تخریبی علیه رئیس‌جمهور و خانواده‌اش تبدیل شد. مکرون با لحنی تند اعلام کرد که قصد دارد همراه با همسرش این پرونده را تا پایان در دستگاه قضایی دنبال کند و علیه کسانی که این شایعات را در فرانسه و آمریکا منتشر کرده‌اند، شکایت کرده است. او تأکید کرد: «این مسئله دفاع از حیثیت من است. ما باید حقیقت را روشن کنیم. وقتی درباره‌ی وضعیت مدنی بانوی اول فرانسه، یک همسر، یک مادر و یک مادربزرگ سخن می‌گویند، نمی‌توان آن را به بهانه‌ی آزادی بیان توجیه کرد.»
این دومین بار است که مکرون علناً به این موضوع واکنش نشان می‌دهد. او پیش‌تر در ۸ مارس ۲۰۲۴ در گفت‌وگو با شبکه TF1، ضمن محکوم‌کردن «حملات زن‌ستیزانه و جنسیت‌زده» علیه بریژیت مکرون، هشدار داده بود که خطرناک‌ترین بخش ماجرا نه توهین‌ها، بلکه «اخبار جعلی و سناریوهای ساختگی» است که مردم ساده‌لوحانه به آن باور پیدا می‌کنند و حتی زندگی خصوصی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
اما این شایعه در عرض چند سال از مرزهای فرانسه عبور کرد و به یک موضوع بین‌المللی بدل شد. شخصیت‌های بانفوذ راست افراطی آمریکا از جمله کندیس اوونز، این ادعا را دستمایهی ساخت ویدئوها، کمپین‌های اینترنتی و حتی یک کتاب کردند؛ کتابی که در ژانویه منتشر شد و در آمریکا با استقبال گسترده روبه‌رو گردید. بدین‌ترتیب، یک «بازی الگوریتمی» در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفت که در نهایت به عرصه‌ی حقوقی کشیده شد. خانواده مکرون اکنون در فرانسه و همچنین در دادگاهی در ایالت دلاور آمریکا از اوونز و دیگر فعالان افراطی شکایت کرده‌اند؛ اقدامی که برخلاف سنت معمول سران کشورها در قبال حملات شخصی است.
کارشناسان نیز ابعاد این شایعه را بی‌سابقه توصیف کرده‌اند. توماس ئوشون، پژوهشگر نظریه‌های توطئه و نویسنده‌ی کتاب مقاومت در برابر اخبار جعلی، اعلام کرده است که تنها بین مارس تا مه ۲۰۲۵ این موضوع بیش از یک میلیارد بازدید در کشورهای فرانسوی‌زبان داشته است. او این حجم را «کاملاً عظیم» خوانده و معتقد است تاکنون نمونه‌ای مشابه از انتشار چنین شایعه‌ای در این سطح و سرعت وجود نداشته است.
از نگاه مکرون، این ماجرا صرفاً یک حمله‌ی شخصی نیست بلکه ابعادی سیاسی دارد. زیرا در جهانی که پوپولیسم و روایت‌های ضدنخبه‌گرایانه بر پایه‌ی «حقایق بدیل» به‌سرعت در حال گسترش است، چنین شایعاتی می‌تواند بنیان اعتماد عمومی به نهادهای دموکراتیک را سست کرده و جایگاه رهبران منتخب را مخدوش کنند. در واقع، اوونز و هم‌فکرانش به‌طور آگاهانه در خدمت یک ایدئولوژی و با پیوندهایی آشکار با جریان‌های راست افراطی جهانی آن را ترویج می‌کنند.
در همین راستا، سیاست رسانه‌ای الیزه نیز در سال‌های اخیر تغییر کرده است. اگر در گذشته سکوت و بی‌اعتنایی، روش غالب در برابر اخبار جعلی درباره‌ی رئیس‌جمهور و خانواده‌اش بود، اکنون واحد ارتباطی ریاست‌جمهوری در شبکه‌ی اجتماعی ایکس (توییتر سابق) به‌سرعت در برابر اطلاعات نادرست واکنش نشان می‌دهد. این اقدام گرچه خطر برجسته‌تر کردن شایعات را در پی دارد، اما به گفته‌ی مشاوران الیزه، دست‌کم شک و تردید را در ذهن افکار عمومی نسبت به آن شایعات ایجاد می‌کند و مانع از نهادینه‌شدن دروغ می‌شود.
