مذاکرات هسته‌ای یا ابزار فشار؟ روایت مکرون از گفت‌وگو با رئیس‌جمهور ایران
مکرون خواستار تسریع مذاکرات با ایران شد، اما همچنان با زبان تهدید، فشار و معیارهای دوگانه سخن گفت.
در پی تشدید تنش‌ها میان رژیم صهیونیستی و جمهوری اسلامی ایران، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، روز شنبه از تسریع مذاکرات میان ایران و اروپا خبر داد. وی اعلام کرد که پس از گفت‌وگوی تلفنی با مسعود پزشكیان، رئیس‌جمهور ایران، بر ضرورت تسریع روند دیپلماتیک تأکید کرده است. اما این تلاش‌ها در حالی انجام می‌شود که رویکرد قدرت‌های غربی همچنان مبتنی بر فشار، استانداردهای دوگانه و حمایت آشکار از رژیمی متجاوز است.
در پی بمباران‌های گسترده رژیم صهیونیستی علیه مناطق مسکونی و کشتار غیرنظامیان ایرانی، وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا نشستی با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در ژنو برگزار کردند. هدف این نشست، به‌ظاهر، «ازسرگیری روند دیپلماسی» میان ایران و آمریکا برای حل‌وفصل پرونده هسته‌ای اعلام شد. اما تهران اعلام کرد که تا زمانی که حملات اسرائیل متوقف نشود، سخن گفتن از دیپلماسی صرفاً یک بازی تبلیغاتی است.
مکرون در پیامی در شبکه اجتماعی X با اشاره به این گفت‌وگوها مدعی شد: «مطمئنم راهی برای پایان دادن به جنگ و جلوگیری از خطرهای بزرگ‌تر وجود دارد. برای رسیدن به این هدف، مذاکرات با ایران را تسریع خواهیم کرد.» این در حالی است که تجربه مذاکرات گذشته، از جمله برجام و مذاکرات غیرمستقیم اخیر، نشان داده که کشورهای اروپایی در عمل به تعهدات خود ناتوان یا بی‌اراده بوده‌اند و اغلب در سایه فشارهای آمریکا، نقش تماشاگر را ایفا کرده‌اند.
مکرون بار دیگر با تکرار موضع همیشگی غرب، ادعا کرد که «ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد» و «ایران باید تضمین‌های کامل برای صلح‌آمیز بودن برنامه‌اش ارائه دهد». این سخنان در حالی مطرح می‌شود که ایران بارها بر ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده و تحت نظارت شدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد. اما غرب، بدون توجه به گزارش‌های رسمی آژانس، همچنان این ادعاها را دستاویز فشارهای سیاسی قرار می‌دهد.
نکته قابل‌تأمل دیگر در سخنان رئیس‌جمهور فرانسه، اشاره مجدد او به دو جاسوس فرانسوی بازداشت‌شده در ایران، سیسیل کولر و ژاک پاری است. این دو که در اردیبهشت ۱۴۰۱ به اتهام جاسوسی و فعالیت علیه امنیت ملی بازداشت شده‌اند، از سوی دولت فرانسه به‌عنوان «شهروندان بی‌گناه» معرفی می‌شوند. این در حالی است که دستگاه قضایی ایران با استناد به مستندات و شواهد متعدد، آنان را تحت پیگرد قانونی قرار داده است.
مکرون بازداشت آنان را «غیرانسانی و ناعادلانه» خواند و خواستار آزادی فوری‌شان شد. این نوع ادبیات، بخشی از یک تاکتیک قدیمی است که از سوی غرب برای به‌چالش کشیدن حاکمیت قضایی کشورهای مستقل به کار گرفته می‌شود. در واقع، فرانسه با بی‌اعتنایی به روند قانونی ایران، تلاش دارد از اتباع متهم خود به‌عنوان ابزار چانه‌زنی در مذاکرات استفاده کند.
نکته مهم در تمام این تحرکات، نادیده‌گرفتن نقش مخرب و تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی در منطقه از سوی اروپا است. در حالی که اسرائیل روزانه به نقض حاکمیت کشورها و ارتکاب جنایات جنگی مشغول است، مقامات غربی سکوت پیشه کرده و در مقابل، ایران را که نقش بازدارنده‌ای در برابر توسعه‌طلبی صهیونیسم ایفا می‌کند، تحت فشار قرار می‌دهند. این استاندارد دوگانه هم مشروعیت غرب را زیر سؤال می‌برد، و هم به تقویت بی‌اعتمادی ملت‌های منطقه نسبت به غرب منجر شده است.
فرانسه اگر واقعاً خواهان بازگشت به دیپلماسی و حل‌وفصل مسائل منطقه‌ای است، باید پیش از هر چیز، به اصول برابری، احترام به حاکمیت کشورها و پایان دادن به سیاست‌های مداخله‌جویانه پایبند باشد. در غیر این صورت، مذاکرات جدید نیز سرنوشتی بهتر از برجام نخواهند داشت؛ توافقی که ایران با حسن‌نیت آن را پذیرفت اما طرف‌های غربی از اجرای آن سرباز زدند.
در نهایت، رویکرد ایران به دیپلماسی همچنان باز است؛ اما نه دیپلماسی از موضع قدرت، تهدید و فشار، بلکه دیپلماسی واقعی بر پایه احترام متقابل و تضمین حقوق ملت‌ها. گفت‌وگوی مکرون و پزشكیان و آمادگی ایران برای گفت‌وگو، فرصتی است برای غرب تا در رفتار خود بازنگری کند؛ فرصتی که شاید تکرار نشود.
