فشارهای جدید غرب علیه ایران و مقاومت تهران در برابر باج‌خواهی هسته‌ای
غرب با ابزار آژانس اتمی، تلاش دارد ایران را تحت فشار قرار دهد، اما تهران با دیپلماسی فعال و مقاومت پاسخ می‌دهد.
در آستانهی برگزاری نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، فضای حاکم بر جلسات نشانه‌ای از افزایش تنش میان جمهوری اسلامی ایران و قدرت‌های غربی به‌ویژه سه کشور اروپایی و آمریکا دارد. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در نطقی محتاط اما پرابهام، از «نگرانی شدید» خود درباره‌ی ذخایر اورانیوم غنی‌شده‌ی ایران سخن گفت و خواستار همکاری کامل تهران با آژانس شد.
ادعای اصلی گروسی، ذخیره‌ی بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا در ایران است که به‌زعم او می‌تواند امکان بالقوه‌‌ی ساخت سلاح هسته‌ای را فراهم کند. تحلیلگران غربی با استناد به این رقم هشدار داده‌اند که «زمان گریز» ایران – یعنی مدت‌زمان لازم برای دستیابی به مواد شکافت‌پذیر لازم برای ساخت یک بمب اتمی – از بیش از یک سال در سال ۲۰۱۵ به تنها سه روز کاهش یافته است.
اما این تبلیغات رسانه‌ای و سناریوسازی‌های تکراری آژانس و کشورهای غربی، در ادامه‌ی روندی است که از زمان خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ آغاز شد. جمهوری اسلامی ایران در واکنش به عدم پایبندی طرف‌های غربی به تعهدات خود، اقدام به کاهش تدریجی اجرای مفاد توافق کرده و با شفافیت اعلام کرده است که برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً اهداف صلح‌آمیز را دنبال می‌کند. تهران بارها تأکید کرده که نه به دنبال سلاح هسته‌ای است و نه خروج از معاهده‌ی عدم اشاعه را در دستور کار دارد.
اتهامات مربوط به فعالیت در سایت‌های ادعایی نظیر ورامین، مریوان و تورقوزآباد نیز بار دیگر از سوی آژانس تکرار شده است، بدون آن‌که مستندات فنی قابل اتکا ارائه شود. گروسی همچنین مدعی شده که ایران به اسناد محرمانه‌ی آژانس دست یافته و از آن‌ها برای پنهان‌سازی فعالیت‌های هسته‌ای استفاده کرده است. اما این ادعا، پیش از آن‌که یک نگرانی واقعی باشد، به نظر می‌رسد ابزاری باشد برای افزایش فشار سیاسی و همراه کردن افکار عمومی غربی علیه ایران
پیش‌نویس قطع‌نامه‌ای که قرار است در نشست شورای حکام به رأی گذاشته شود، توسط سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) تهیه شده و حمایت ضمنی آمریکا را نیز با خود دارد. هرچند این قطع‌نامه از منظر حقوقی الزام‌آور نیست، اما می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت پرونده‌ی ایران به شورای امنیت سازمان ملل و اعمال فشارهای جدید اقتصادی و سیاسی شود.
در این میان، ایران هشدار داده که در صورت تصویب چنین قطع‌نامه‌ای، همکاری داوطلبانه و گسترده‌ی خود با آژانس را کاهش خواهد داد. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، به‌صراحت اعلام کرد: «آژانس نباید انتظار داشته باشد که ایران همکاری دوستانه و وسیع خود را ادامه دهد، در حالی که طرف مقابل بر فشار سیاسی و اعمال استانداردهای دوگانه پافشاری می‌کند.»
جمهوری اسلامی ایران همچنین در اقدامی دیپلماتیک، اعلام کرده که پیشنهاد جدیدی را برای دستیابی به توافق به طرف آمریکایی ارائه خواهد داد. این موضع نشان از آمادگی ایران برای گفت‌وگو و حل‌وفصل اختلافات در چارچوبی برابر و بر پایه‌ی احترام متقابل دارد، نه از طریق تهدید و باج‌گیری.
نکته‌ی قابل‌توجه آن‌که حتی خود گروسی نیز در مصاحبه‌ای با روزنامه‌ی صهیونیستی جروزلام پست نسبت به هرگونه حمله‌ی نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران هشدار داده و تأکید کرده که چنین اقدامی ممکن است نتیجه‌ی معکوس داشته و جمهوری اسلامی را به‌سمت خروج از NPT یا حتی تسریع در توسعه‌ی توانمندی‌های هسته‌ای سوق دهد. او می‌گوید: «برنامه‌ی هسته‌ای ایران گسترده، عمیق و بسیار محافظت‌شده است. تخریب آن به نیرویی ویرانگر و عظیم نیاز دارد.»
در همین حال، مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم میان ایران و آمریکا همچنان ادامه دارد و دور بعدی مذاکرات نیز برای روز یک‌شنبه ۱۵ ژوئن برنامه‌ریزی شده است. طبق برخی گزارش‌ها، پیشنهادهایی از سوی دونالد ترامپ به بنیامین نتانیاهو درباره‌ی یک توافق «منطقی» با ایران مطرح شده که البته از سوی تهران رد شده و تأکید شده که هیچ توافقی خارج از چارچوب عزت ملی و حقوق مسلم ملت ایران پذیرفته نیست.
در نهایت، فشارهای اخیر غربی‌ها بیش از آن‌که نگرانی‌های فنی درباره‌ی ماهیت برنامه هسته‌ای ایران را بازتاب دهد، ادامه‌ی بازی سیاسی فرسایشی علیه کشوری است که طی سال‌ها نشان داده عزمی مستقل و مقاوم در برابر اراده‌ی تحمیلی قدرت‌های جهانی دارد. ایران با تکیه بر توان فنی داخلی، پایداری سیاسی و حمایت مردمی، مسیر هسته‌ای صلح‌آمیز خود را ادامه خواهد داد و هیچ قطع‌نامه‌ای نمی‌تواند مانع این حرکت مشروع و قانونی شود.
