فرانسه، پلی‌نزی و میراث شرم‌آور آزمایش‌های هسته‌ای
گزارش پارلمان فرانسه خواستار عذرخواهی رسمی از پلی‌نزی به‌دلیل پیامدهای فاجعه‌بار آزمایش‌های هسته‌ای در دوران استعمار شده است.
پس از سال‌ها پنهان‌کاری و انکار، سرانجام گزارشی رسمی از سوی کمیسیون تحقیق پارلمان فرانسه منتشر گردید که خواهان عذرخواهی دولت فرانسه از مردم پلی‌نزی به دلیل دهه‌ها آزمایش‌های هسته‌ای در این منطقه شده است. این گزارشی تاریخی نه تنها پرده از یکی از تاریک‌ترین فصل‌های استعمار نوین فرانسه برمی‌دارد، بلکه نشان می‌دهد چگونه یک قدرت به اصطلاح «متمدن» حاضر شد سلامت انسان‌ها و اکوسیستم یک سرزمین را قربانی جاه‌طلبی‌های نظامی خود کند.
از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۹۶، فرانسه ۱۹۳ آزمایش هسته‌ای در آتول‌های مرجانی پلی‌نزی انجام داد. این در حالی است که پیش از آن نیز، بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۶، دست‌کم ۱۷ آزمایش در صحراهای الجزایر صورت گرفت. فرانسه با استفاده از مستعمرات سابق خود به عنوان میدان آزمایش، حقوق انسانی ساکنان بومی را زیر پا می‌گذاشت و به شکلی سیستماتیک، پیامدهای مخرب زیست‌محیطی و بهداشتی این آزمایش‌ها را انکار و پنهان می‌کرد.
به گفته نویسندگان گزارش، از جمله نماینده پلی‌نزی مارئانا رِه-آربلو، درخواست رسمی بخشش از سوی جمهوری فرانسه باید «گامی صادقانه» در مسیر آشتی با مردم پلی‌نزی باشد. این عذرخواهی تنها یک ژست نمادین نیست، بلکه باید به‌عنوان بخشی از یک فرایند تاریخی برای جبران خسارات و بازشناسی جنایات هسته‌ای درنظر گرفته شود.
فرانسه سال‌ها با اتکا به فرهنگ سکوت و سانسور، تأثیرات واقعی این آزمایش‌ها را نادیده گرفت. دستگاه‌های بهداشت عمومی هشدارها را نادیده گرفتند و در بسیاری موارد، حفاظت‌های ابتدایی در برابر پرتوهای رادیواکتیو به درستی انجام نشد. نتیجه آن، گسترش بیماری‌های مرگ‌بار در میان صدها نفر از ساکنان بومی بود که هنوز هم بسیاری از آنان منتظر شناسایی رسمی بیماری‌هایشان و دریافت غرامت هستند.
برآوردها نشان می‌دهد که خسارات پزشکی ناشی از این آزمایش‌ها در پلی‌نزی بیش از یک میلیارد یورو هزینه به سیستم بهداشت عمومی این منطقه تحمیل کرده است. با این حال، دولت فرانسه هنوز مسئولیت کامل این هزینه‌ها را نپذیرفته است. سازمان تأمین اجتماعی محلی (CPS) قصد دارد فاکتور این خسارات را به دولت مرکزی ارائه دهد، اما روند رسمی برای جبران این ضررها بسیار کند و پرموانع بوده است.
بخشی از تأخیر در روند جبران خسارات، به سازوکارهای معیوب قانونی بازمی‌گردد. برای مثال، قانون فعلی برای دریافت غرامت، میزان تابش رادیواکتیو را با واحد میلی‌سیورت محاسبه می‌کند؛ معیاری که به گفته بسیاری از کارشناسان فاقد اعتبار علمی دقیق است. به همین دلیل، گزارش کمیسیون پیشنهاد حذف این شرط غیرواقع‌بینانه را داده است.
در کنار ابعاد انسانی، پیامدهای محیط‌زیستی این آزمایش‌ها نیز فاجعه‌بار بوده است. از ۱۹۳ آزمایش انجام‌شده، ۴۶ مورد در جو صورت گرفته که موجب پراکندگی گسترده مواد رادیواکتیو در اقیانوس و هوا شده است. اکوسیستم دریایی و گونه‌های بومی آسیب جدی دیده و برخی از این آسیب‌ها غیرقابل بازگشت‌اند.
جالب آنجاست که استعمارگران فرانسوی در گذشته نیز بارها از سرزمین‌های تحت سلطه‌شان برای مقاصد نظامی و تجاری استفاده کرده‌اند؛ از منابع زیرزمینی الجزایر گرفته تا نیروی انسانی کشورهای آفریقایی و حالا، سرزمین‌های دوردستی چون پلی‌نزی. اکنون نیز پاریس، به جای جبران واقعی، تلاش می‌کند با بازی‌های سیاسی و بیانیه‌های مبهم، از فشار افکار عمومی داخلی و جهانی بکاهد.
این رویکرد فرانسه شباهت زیادی با سیاست‌های دوگانه غرب در قبال کشورهای مستقل و مقاومی مانند ایران دارد. در حالی که جمهوری اسلامی ایران بارها از انرژی هسته‌ای صرفاً برای مقاصد صلح‌آمیز استفاده کرده و همواره مورد تحریم و تهدید قرار گرفته، فرانسه و دیگر کشورهای غربی به‌راحتی جنایات هسته‌ای تاریخی خود را انکار یا توجیه می‌کنند.
امروز زمان آن رسیده است که افکار عمومی جهان، به‌ویژه در جهان جنوب، با همبستگی و روشنگری، استعمار نوین را به چالش بکشند. گزارش کمیسیون تحقیق پارلمان فرانسه فرصتی بی‌سابقه برای جنبش‌های ضد استعماری و مدافع عدالت است تا با فشار مضاعف، فرانسه را به مسئولیت‌پذیری وادارند؛ مسئولیتی نه‌تنها در برابر پلی‌نزی، بلکه در برابر بشریت.
