حضور احمد الشرع، عضو سابق القاعده با چهره‌ای تطهیرشده در الیزه
سفر احمد الشرع، تروریست سابق در القاعده، به فرانسه همزمان چالش‌های سیاسی، فرقه‌ای و بین‌المللی دولت جدید سوریه و سیاست‌های یک و بام و دو هوای پاریس را در قبال تروریسم آشکار کرد.
احمد الشرع در اولین سفر خود به اروپا، ۷ مه با امانوئل مکرون در کاخ الیزه دیدار کرد. این سفر در حالی انجام شد که ویدئویی از او در حال بازی بسکتبال در دمشق، با پیراهن سفید و کراوات قرمز، در کنار وزیر امور خارجه‌اش، در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌گردید. صحنه‌ای که نه‌تنها برای مردم سوریه بلکه برای جهان غیرقابل تصور بود: مردی که زمانی در صفوف داعش و القاعده می‌جنگید، حالا در نقش رئیس‌جمهور سوریه در پایتختی نشسته که تا چند ماه پیش تحت محاصره‌ی ارتش بشار اسد بود.
احمد الشرع، که پس از تصرف دمشق در دسامبر ۲۰۲۴ قدرت را به دست گرفت، با کنار گذاشتن نام سابقش در سازمان‌های القاعده و داعش، «ابومحمد الجولانی»، تلاش کرده است چهره‌ای تازه، متفاوت از گذشته‌ی تروریستی خود ارائه دهد. این تلاش‌ها بخشی از راهبرد او برای عادی‌سازی در عرصه‌ی روابط بین‌الملل است؛ استراتژی‌ای که دیدار با رئیس‌جمهور فرانسه نقطه‌ی عطف آن به شمار می‌رود. در واقع، برای اولین بار از زمان دعوت بشار اسد به پاریس توسط نیکلا سارکوزی در سال ۲۰۰۸، رهبری سوری پا به خاک فرانسه می‌گذارد.
با این حال، این روند عادی‌سازی به کمک دولت‌هایی چون امانوئل مکرون تسهیل شده است. دولت‌هایی که گاهی شعار مبارزه با تروریسم را سر می‌دهند و زمانی هم از تروریست درجه‌ی یک القاعده به گرمی استقبال می‌کنند.
احمد الشرع که هنوز تحت ممنوعیت سفر سازمان ملل قرار دارد، تنها با کسب معافیت ویژه توانست وارد فرانسه شود. همچنین، اگرچه او ادعای حمایت از اقلیت‌ها و همزیستی مذهبی را دارد، سوریه در دو ماه اخیر شاهد موج جدیدی از خشونت‌های فرقه‌ای بوده است. در مارس، حملات نیروهای امنیتی سوریه و شبه‌نظامیان سنی به مناطق علوی‌نشین طرطوس و لاذقیه بیش از ۱۳۳۰ کشته بر جای گذاشت. چند هفته‌ی بعد، درگیری‌های شدید در مناطق دروزی‌نشین اطراف دمشق و سویداء نیز بیش از ۱۰۰ قربانی گرفت.
با این حال، احمد الشرع، این عضو سابق گروه‌های تروریستی، وعده داده که کمیته‌ای مستقل برای تحقیق در رابطه با این جنایات تشکیل دهد، اما تاکنون نتیجه‌ای از این تحقیقات حاصل نشده است. برخی عاملان این خشونت‌ها، تروریست‌هایی که تغییر برند داده‌اند، حتی با انتشار ویدئوهای حضورشان در شبکه‌های اجتماعی، همچنان آزادانه فعالیت می‌کنند؛ نمادی از تداوم بی‌کیفرمانی در سوریه.
تحلیلگران همچنین معتقدند دوران «ماه عسل» احمد الشرع حتی با مردم طرفدار خود، به‌ویژه پس از سقوط دمشق، به پایان رسیده است. او با اقداماتش حمایت اقلیت‌ها را در سوریه به‌سرعت از دست داده است.
در واقع «شیاطین و تروریست‌های قدیمی» جنگ داخلی ۱۴ ساله دوباره در حال ظهورند. پیروزی بر رژیم اسد زمینه‌ساز ظهور نوعی برتری‌طلبی سلفی شده است که عملاً همیشه به خشونت می‌انجامد. این وضعیت، مشروعیت و اقتدار حکومت جدید را تهدید می‌کند.
احمد الشرع، که کابینه‌ای متشکل از تکنوکرات‌ها و چهره‌هایی از جامعه‌ی مدنی تشکیل داده اما همچنان مناصب کلیدی را به نیروهای قدیمی وابسته به ادلب سپرده، سعی دارد میان محافظه‌کاران مذهبی و اصلاح‌طلبان سکولار تعادل ایجاد کند. با این حال، نگرانی‌ها نسبت به تمرکز قدرت در دستان او، به‌ویژه پس از تعیین ریاست‌جمهوری چهار ساله برای خود، رو به افزایش است. او در فوریه گذشته گفت‌وگویی ملی برگزار کرد، اما در سخنان پایانی‌اش حتی یک بار هم واژه‌ی «دموکراسی» را بر زبان نیاورد.
ملاقات احمد الشرع با مکرون، تنها در رابطه با مسائل داخلی سوریه نبود. پرونده‌هایی چون توافق با کردهای سوریه در شمال شرق کشور، بازگشت هسته‌های خفته‌ی داعش، دخالت‌ها و حملات روزافزون رژیم صهیونیستی، بازسازی اقتصادی کشور و لغو تحریم‌های بین‌المللی نیز بر روی میز قرار گرفت. اقتصاد سوریه در وضعیت فروپاشی است: بیش از ۹۰ درصد جمعیت زیر خط فقر زندگی می‌کنند، بدهی عمومی بی‌نهایت بالاست و خدمات عمومی در حالت نیمه‌تعطیل قرار دارد. کمک‌های مالی قطر و عربستان و تعلیق جزئی تحریم‌های اروپا، که در فوریه‌ی صورت گرفت، کافی نیستند.
احمد الشرع اکنون در تلاش است تا از فرانسه بخواهد واسطه‌ای بین دمشق و واشنگتن باشد. اما برای جلب چنین حمایتی، باید در عرصه‌ی دیپلماسی حتی ماهرتر از مهارتش در زمین بسکتبال عمل کند.
