تعهد اروپا به تضمین امنیت اوکراین پس از جنگ
نشست پاریس با محوریت تضمین امنیت اوکراین، تعهدات اروپا، نقش آمریکا و چالش‌های بازدارندگی روسیه در مرحله‌ی پساجنگ را بررسی می‌کند.
اروپا در تلاش است نشان دهد که برای تضمین امنیت اوکراین پس از پایان جنگ آماده است. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، قرار است میزبان نشستی در پاریس باشد که در آن بیش از ۳۰ رهبر کشور (بسیاری به صورت مجازی)، از جمله ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین، گرد هم می‌آیند تا طرح‌های امنیتی برای تضمین آتش‌بس احتمالی یا توافق صلح را بررسی کنند. این ابتکار که از سوی مکرون «ائتلاف مایلان» نامیده شده، تلاشی است برای ارسال پیامی آشکار: اروپا آماده است مسئولیت بیشتری در تضمین امنیت قاره و جلوگیری از بازگشت جنگ به اوکراین برعهده گیرد.
در هفته‌های اخیر، جلسات فنی متعددی میان نمایندگان نظامی کشورهای عضو این ائتلاف برگزار شده است. هدف نشست پاریس این است که رهبران سیاسی، بر مبنای این بررسی‌های فنی، گزینه‌های مشخصی برای تضمین امنیت اوکراین ارائه دهند و تعهدات مالی و نظامی اولیه‌ای را اعلام کنند تا نشان دهند این برنامه‌ها جدی است. مکرون با حضور زلنسکی در کنفرانس خبری تأکید کرد: «امنیت اوکراین، امروز و فردا، امنیت اروپا نیز هست و اروپا باید با جدیت تمام وارد عمل شود.»
این پیام علاوه بر دلگرم کردن زلنسکی، مخاطب دیگری نیز دارد: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، که تمایل خود را برای پایان دادن به جنگ سه‌ساله‌ی اوکراین ابراز کرده اما مواضع متناقضی درباره‌ی مسئولیت روسیه و نحوه‌ی حل‌وفصل بحران اتخاذ کرده است. تحلیلگران معتقدند اروپا می‌خواهد به ترامپ نشان دهد که ظرفیت تأمین امنیت واقعی اوکراین را دارد و می‌تواند تفاوتی در صحنه‌‌ی پساجنگ ایجاد کند. این پیام همچنین تلاشی است برای جلب حمایت دوباره‌ی واشنگتن و متقاعد کردن آن به اعمال فشار بر ولادیمیر پوتین برای پایان دادن به جنگ.
ملاقات ماه گذشته ترامپ و پوتین در آلاسکا، که منجر به پایان انزوای دیپلماتیک روسیه شد، زنگ خطر را برای اروپا به صدا درآورد. پوتین طرحی برای صلح ارائه داد که شامل واگذاری بخشی از اراضی تحت کنترل کی‌یف به مسکو بود. چند روز بعد، مکرون و سایر رهبران اروپایی به همراه زلنسکی به واشنگتن شتافتند تا مسیر مذاکرات را تغییر دهند. نتیجه‌ی این سفر، وعده‌ای از سوی ترامپ بود مبنی بر اینکه آمریکا در چارچوب تضمین امنیت اوکراین مشارکت خواهد کرد؛ البته بدون اعزام نیروهای زمینی آمریکایی. اکنون اروپا موظف است جزئیات این «تضمین امنیتی» را آماده و ارائه کند.
برنامه‌های اروپا شامل ایجاد یک نیروی بازدارنده است که در فاصله‌ای دور از خطوط جبهه مستقر شود. دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه اعلام کرده که این طرح‌ها نسبتاً کامل هستند و کشورهای شریک تعهدات مشخصی برای مشارکت در آن داده‌اند. با این حال، بسیاری از کشورهای بزرگ اروپایی از جمله آلمان، لهستان و ایتالیا – مانند ایالات متحده – اعزام نیروی زمینی به اوکراین را رد کرده‌اند. آلمانی‌ها نسبت به امکان‌پذیری طرح خوش‌بینی کمتری دارند و تأکید می‌کنند که جزئیات زیادی هنوز باید روشن شود. در عین حال، آلمان احتمالاً بخشی از نیروهای آموزشی خود را از اوکراین به لهستان منتقل کند که نیازمند مجوز پارلمان این کشور است.
اروپایی‌ها توافق دارند که نخستین خط دفاعی در برابر هرگونه حمله‌ی مجدد روسیه، ارتشی قدرتمند و مجهز برای اوکراین است. بنابراین یکی از ارکان اصلی طرح، سرمایه‌گذاری گسترده برای تقویت ارتش اوکراین، تأمین موشک‌های دوربرد و سامانه‌های دفاع هوایی است. این دقیقاً همان شرط اولیه‌ای است که زلنسکی برای هر آتش‌بسی مطرح کرده است. نیروی بازدارنده‌ی اروپایی، نقش مکمل خواهد داشت؛ نیرویی به‌اندازه‌ای بزرگ که روسیه را از تهاجم مجدد منصرف کند، اما نه آنقدر که تهدیدی مستقیم برای مسکو به‌نظر برسد.
در این میان، مشارکت ایالات متحده همچنان یک مؤلفه‌ی حیاتی محسوب می‌شود. اروپایی‌ها معتقدند روسیه باید متقاعد شود که هرگونه حمله‌ی جدید، واکنش مشترک غرب و واشنگتن را در پی خواهد داشت. با این حال، هنوز مشخص نیست تعهدات آمریکا تا چه حد فراتر از پشتیبانی اطلاعاتی، نظارت ماهواره‌ای و کمک به فرماندهی و کنترل عملیات خواهد رفت. افزایش حملات هوایی روسیه پس از دیدار آلاسکا و امتناع پوتین از دیدار با زلنسکی، این تردیدها را تشدید کرده است.
تنها فرانسه، بریتانیا و استونی آشکارا آمادگی خود را برای اعزام نیروهای محدود به اوکراین پس از جنگ اعلام کرده‌اند. بسیاری از کشورهای اروپایی بیم دارند که استقرار نیرو در اوکراین به معنای ورود مستقیم به درگیری با روسیه باشد و پرسش‌هایی درباره‌ی تعهد واقعی آمریکا به دفاع از متحدان ناتو ایجاد کند. صدراعظم آلمان، فریدریش مرتس، که حتی تصمیم نگرفته به صورت حضوری در نشست پاریس شرکت کند، اعلام کرده است: «ذهنم را آماده کرده‌ام که این جنگ طولانی باشد، ما تلاش می‌کنیم آن را به‌سرعت پایان دهیم، اما نه به قیمت تسلیم اوکراین.»
در کی‌یف نیز تحلیلگران تردید دارند که یک نیروی کوچک اروپایی بتواند مانع تهاجم شود و نسبت به ایده‌ی «نیروی ماشه‌ای» که صرفاً واکنش نمادین اروپا را در صورت حمله روسیه تضمین کند، بی‌اعتمادند. به اعتقاد آنها، نقش اروپا در بهترین حالت می‌تواند به مأموریت‌های مراقبت هوایی و استقرار نیرو در غرب اوکراین محدود شود تا بهانه‌ای برای حفاظت از آسمان این مناطق توسط متحدان فراهم آید.
با این همه، همه این برنامه‌ها وابسته به تحقق آتش‌بس است که فعلاً دور از دسترس به نظر می‌رسد. پرسش اصلی همچنان این است که آیا ایالات متحده مایل یا قادر است روسیه را به پذیرش تضمین‌های آتش‌بس وادار کند یا نه. در غیر این صورت، تمام این تلاش‌ها ممکن است تنها یک تمرین دیپلماتیک بی‌ثمر باقی بماند.
