بن بست در فرانسه بر سر طرح پیشنهادی اخذ مالیات از ثروتمندان
فرانسه در میانه‌ی بحران مالی و افزایش بدهی‌های عمومی، با بحثی داغ درباره‌ی بازگشت مالیات بر ثروت مواجه شده است. طرح موسوم به «مالیات زوکمن» که هدف آن گرفتن سهمی از دارایی فوق‌ثروتمندان است، اکنون میان دولت، حزب سوسیالیست و بخش خصوصی به نقطه‌ی مناقشه تبدیل شده است. در حالی که موافقان آن را ابزاری برای برقراری عدالت مالیاتی می‌دانند، مخالفان هشدار می‌دهند که چنین مالیاتی می‌تواند به خروج سرمایه و کاهش سرمایه‌گذاری منجر شود. اختلاف‌نظرها نشان می‌دهد دولت در تلاش برای یافتن توازنی میان تأمین منابع بودجه و حفظ جذابیت اقتصادی کشور است.
دولت فرانسه در حالی بر سر پیشنهاد وضع مالیات برای ثروتمندترین خانوارها با بن بست رو به رو شده است که سران تجاری با وضع این مالیات ۲ درصدی موسوم به «مالیات زوکمن» به شدت مخالفند. پیشنهاد مصالحه جویانه حزب سوسیالیست آستانه کمتری را در نظر می گیرد، اما گابریل زوکمن، کارشناس اقتصادی هشدار داد که وجود شکاف های قانونی موجب تضعیف این طرح مالیاتی خواهد شد.
همزمان با بی ثباتی وضعیت مالی دولت فرانسه تحت فشار کسری بودجه ای که بزرگترین کسری بودجه در منطقه یورو است، یک پیشنهاد به طور خاص در کانون توجه قرار گرفته است: مالیات زوکمن که گابریل زوکمن، اقتصاددان فرانسوی طراحی کرده است. این مالیات ۲ درصدی بر ثروت بیش از ۱۰۰ میلیون یورو، حدود ۱۸۰۰ خانواده ثروتمند کشور را تحت تأثیر قرار می دهد و از لحاظ نظری می تواند تا ۲۰ میلیارد یورو درآمدزایی کند؛ رقمی که حدود نیمی از هدف دولت برای صرفه جویی در بودجه بعدی است. سران تجاری و سیاستمداران محافظه کار این طرح را فوراً رد کردند. آن‌ها می گویند هرگونه مالیات بر دارایی های تجاری، به ویژه سهام شرکت های ارزشمند فناوری که هنوز سودی نداشته اند، مانع از سرمایه گذاری و نوآوری خواهد شد.
حزب سوسیالیست که یک حزب چپ میانه است در تلاش برای دستیابی به توافق، طرحی موسوم به «زوکمن لایت» را مطرح کرده است که مالیات ۳ درصدی بر ثروت های ۱۰ میلیون یورو به بالا را پیشنهاد می کند. این طرح آستانه پایین تری دارد، اما اهداف درآمدی چندان بلندپروازانه ای را دنبال نمی کند.
طرح سوسیالیست ها شامل کسب و کارهای خانوادگی و همچنین «شرکت های نوآور» نخواهد بود. در همین حال، دولت سباستین لکورنو، نخست وزیر پیشنهاد کرده است که بر دارایی‌های تحت مدیریت ثروت با ارزش ۵ میلیون یورو به بالا مالیات اعمال شود، اما دارایی های تجاری را مستثنی کند.
خود زوکمن تأکید دارد که هر گونه ضعف و شکاف قانونی ضربه ای مهلک به طرح مؤثر مالیات بر ثروت ۱۰۰ میلیونی محسوب می شود.
بعضی از ثروتمندترین کارآفرینان فرانسه خودشان این کشور را پناهگاه مالیاتی برای ثروتمندان بزرگ توصیف کرده اند. میلیاردرهای فرانسوی به طور متوسط نصف نرخ مالیات شهروندان عادی، مالیات می پردازند.
پیشنهاد «مالیات زوکمن» در واقع بازتابی از جدال دیرینه‌ی فرانسه میان عدالت اجتماعی و رقابت‌پذیری اقتصادی است.
فرانسه که زمانی یکی از سخت‌گیرترین نظام‌های مالیاتی بر ثروت را داشت، در سال ۲۰۱۸ این نوع مالیات را لغو کرد تا از فرار سرمایه جلوگیری کند. بازگشت دوباره‌ی بحث مالیات بر ثروت در شرایط فعلی، نشانه‌ی فشار مالی شدید دولت و افزایش حساسیت افکار عمومی نسبت به نابرابری اقتصادی است.
از منظر اقتصاد سیاسی، طرح زوکمن می‌تواند آزمونی برای سنجش میزان پذیرش اجتماعی سیاست‌های بازتوزیعی در اروپا باشد. اگرچه برآورد ۲۰ میلیارد یورویی از درآمد بالقوه‌ی این مالیات جذاب است، اما اجرای واقعی آن با چالش‌های فنی و حقوقی متعددی از جمله تعیین دقیق ارزش دارایی‌های غیرنقدی (مانند سهام شرکت‌های خصوصی و استارتاپ‌ها) و جلوگیری از انتقال سرمایه به خارج از کشور رو به روست.
در نهایت، سرنوشت این طرح تنها به معادلات اقتصادی بستگی ندارد؛ بلکه به محاسبات سیاسی و انتخاباتی نیز گره خورده است. با توجه به نارضایتی عمومی از نابرابری و هزینه‌های بالای زندگی، فشار بر دولت برای «گرفتن مالیات از ثروتمندان» احتمالاً ادامه خواهد یافت، حتی اگر در کوتاه‌مدت به نتیجه‌ی مشخصی نرسد.
